Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçiş kamu yönetiminin genelinde önemli bir değişikliği beraberinde getirmektedir.

Hizmetlerin vatandaş odaklı bir anlayışla, etkin, hızlı ve kırtasiyecilikten uzak bir şekilde sunulması bu dönemin öne çıkan kavramları olmuştur. Bu kavramların hayata geçmesi, amaca uygun bir teşkilat yapısının oluşturulmasını ve bu anlayışın kamu görevlilerince içselleştirilmesini gerektirmektedir.

Bu itibarla, geçiş sürecinde kamu kurumlarının hazırladıkları yeni yol haritaları stratejik bir önem taşımaktadır. Zira bu planlar, yeni dönemin fonksiyonel ve mental yapısını ortaya koyacaktır.

Adalet sisteminin hızlı ve etkin işleyişi devlet mekanizması açısından hayati önem taşımaktadır. Yargı organlarının bağımsızlık ve tarafsızlık esasıyla yürüttüğü faaliyetlerin etkinliğinin sağlanması ancak yasama ve yürütme organlarının gerekli bütün tedbirleri alması ve imkânları sağlaması ile mümkündür. Sistemin rasyonel olarak çalışması ve hukukun üstünlüğüne uygun biçimde işlevini yerine getirmesi ancak bu suretle mümkün olacaktır.

Yargı reformu çalışmalarının sistematik ve bütüncül bir bakış açısıyla yürütülmesinin iki temel enstrümanı bulunmaktadır. Bunlardan biri üst politika belgesi olan ve Avrupa Birliği’ne üyelik müzakereleri sürecinde hazırlanan Yargı Reformu Stratejisi’dir. Diğer politika belgesi ise Bakanlığımızın Stratejik Planı’dır.

İlki 2009 yılında hazırlanan Yargı Reformu Stratejisi, 2015 yılında ikincisinin hazırlanması suretiyle güncellenmiştir.Bakanlığımızın Stratejik Planları ise 2010 ve 2015 yıllarından itibaren beş yıllık dönemleri kapsayacak şekilde hazırlanmış ve uygulanmıştır.

Sektörel ve kurumsal nitelikteki iki politika belgesinin uyum içerisinde hazırlanıp uygulanması başarı için vazgeçilmez önemdedir. Bundan hareketle kamuoyuna sunduğumuz bu Plan ile Yargı Reformu Stratejisi Belgesi’nin hazırlıkları birlikte yürütülmüş olup; hazırlıkları tamamlanan ve 2019 – 2023 yıllarını içeren Yargı Reformu Stratejisi Belgesi 30 Mayıs 2019 tarihinde Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından kamuoyuyla paylaşılmıştır.

Uygulama alanı itibariyle diğer kurumların da çalışmalarına bağlı bulunan, ağırlığı ve genelliği itibariyle daha üst politika belgesinde bulunması gereken amaç ve hedefler Yargı Reformu Stratejisi’nde şekillendirilmiştir.

Her iki politika belgesinin hazırlanması sürecinde katılımcılık, fonksiyonel bir yaklaşımla sağlanmıştır. Ortaya konulan politikalar ortak aklın ürünüdür. Akademik dünyamızın ortaya koyduğu çalışmalar ile hâkim, Cumhuriyet savcısı ve avukatlarımızın uygulamadaki tecrübelerinin, bizlere büyük fırsatlar sunduğunu ifade etmeliyiz.

Yeni dönemde yargı reformunun üzerine bina edildiği ilkeler, iki politika belgesinin birlikte değerlendirilmesi suretiyle daha iyi anlaşılacaktır.

Hukuk kurallarının gerek teknik gerekse insan hak ve özgürlüklerine uygunluk açısından mükemmelliğinin tek başına yeterli olmadığı hem uluslararası hem de ulusal tecrübelerden anlaşılmaktadır. Adalet sisteminin teşkilat yapısı ve işleyiş şekli yargısal sonuçları oluşturmakta ve kamuoyunda görünen yüz olmaktadır. Bu nedenle, bir yandan hukuk kurallarında amaca uygun düzenlemeler yapılırken diğer yandan teşkilat yapısının etkinleştirilmesi ve dönüşümün sağlanması amaç ve hedeflerin gerçekleştirilmesine hizmet edecektir.

Yeni dönemin stratejik kavramlarını; hak ve özgürlüklerin korunup geliştirilmesi, adalete erişim imkanlarının güçlendirilmesi, etkinliğin sağlanması, makul sürede yargılama hakkının korunması, basitleştirilmiş ve sadeleştirilmiş süreçlerin oluşturulması olarak belirledik.

Hâlihazırda yargı hizmetlerine ilişkin ortaya konulan çözümlerin birçoğunun tam anlamıyla hayata geçirilememesinin önündeki en önemli engellerden birinin Cumhuriyet savcılıkları ve mahkemelerin iş yükü fazlalığı olduğu anlaşılmaktadır.

Bundan hareketle, bir yandan insan kaynakları güçlendirilirken diğer yandan yargı sisteminin her bir basamağında iş yükü açısından temel usuli güvencelere aykırı olmayan araçların, uygulamacıların hizmetine sunulması ve etkin biçimde uygulanmasının sağlanması gerekmektedir.

Bugün için dünya genelinde çözülecek uyuşmazlığın niteliğine göre yargılama usulleri çeşitlendirilmekte ve adalet sistemlerinin gelenekselleşmiş araçlarına yeni müesseseler eklenmektedir. Bu müesseselerden amaca uygun olanların sistemimize kazandırılması elzem görünmektedir.

Stratejik Plan’da yer alan çözümlerin birçoğu mevzuat değişikliğini gerektirmektedir. Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde Parlamento’ya kanun değişikliği teklif etme yetkisi milletvekillerimize aittir. Bu nedenle Bakanlığımızca yürütülecek mevzuat hazırlıkları milletvekillerimizin ve sonuç olarak Parlamento’nun iradesine arz edilecektir. Bu bakımdan, “mevzuat değişikliği önerisinin hazırlanması” şeklindeki ifadeler planlama tekniği açısından kaleme alınmıştır.

Bakanlığımız, bu Plan’da yer alan amaç ve hedefleri hayata geçirmek için tüm paydaşları ile birlikte çalışacak ve iş birliğine açık olacaktır.

Adalet Bakanlığı’nın 2019-2023 yıllarını kapsayan Stratejik Planı’nın uygulama döneminin başarıyla geçeceğine olan inancımı belirtir, Plan’ın hazırlanmasında emeği geçenlere teşekkür ederim.

                                                                                                            Abdulhamit GÜL 

                                                                                                                  BAKAN

A1-Ceza adaleti sisteminin etkinliğinin artırılması.

A2- Hukuk yargılaması ile idari yargılamanın sadeleştirilmesi ve etkinliğinin artırılması.

A3- Performans ve verimliliğin artırılması.

A4- İnsan kaynaklarının nitelik ve niceliğinin artırılması.

A5- Temel hak ve özgürlüklerin korunarak geliştirilmesi, savunma hakkının etkin kullanılmasının sağlanması.

A6- Yargıda şeffaflığın geliştirilmesi, adalete erişimin kolaylaştırılması ve hizmetlerden memnuniyetin artırılması.

H1.1- Kovuşturma öncesi çözüm araçları ve soruşturma süreçleri güçlendirilecektir.

H1.2- Başta adil yargılanma hakkı olmak üzere temel hak ve özgürlüklerin korunması ilkesinin gözetilmesi suretiyle suç ve yaptırım sistemi gözden geçirilerek yeniden düzenlenecektir.

H1.3- Mahkemelerin görev alanları yeniden düzenlenecek ve bazı basit fiillere ilişkin süreçlerin kısaltılması için yeni bir usul getirilecektir.

H1.4- Çocuk adaleti sistemi, onarıcı adalet yaklaşımıyla yeniden yapılandırılacak ve mağdur odaklı bir yaklaşım benimsenecektir.

H1.5- Cezaların infazı alanında genel infaz usullerinin uygulanmasında sakınca bulunanlara yönelik uygulamalar geliştirilecek ve güncel teknolojilerin sisteme entegrasyonu sağlanacaktır.

H1.6- Ceza infaz kurumlarının yönetim kapasitesi geliştirilecek, kurumlarda bulunanların topluma uyum süreçlerine yönelik ıslah önlemleri artırılacak ve koşullu salıverilme sistemi iyileştirilecektir.

H1.7- Adli sicil arşiv kayıt sistemi, kişinin maddi ve manevi varlığının geliştirilmesi ve cezaların ıslah
edici olması ilkeleriyle bağdaşacak şekilde yenilenecektir.

H2.1- Hukuk yargılamalarının basitleştirilmesi sağlanacak ve yargılamaların uzamasına sebebiyet veren usul hükümleri değiştirilecektir.

H2.2- Hukuk uyuşmazlıklarında alternatif çözüm yöntemleri yaygınlaştırılacaktır.

H2.3- Noterliklerin görev tanımları, yargının iş yükünü de azaltacak şekilde yeniden düzenlenecektir.

H2.4- İcra ve iflas sisteminin yönetim, personel ve teşkilat yapısı güçlendirilecektir.

H2.5- Alacaklı ve borçlu arasındaki hassas dengenin gözetilmesi suretiyle, icra satış sistemi yenilenecek ve takiplerde vatandaşlara yansıyan maliyetler azaltılacaktır.

H2.6- İdari yargılama usulünün sadeleştirilmesi ve etkinliğinin artırılması sağlanacaktır.

H3.1- “Yargıda Hedef Süre” uygulaması vasıtasıyla sistemin şeffaflığı artırılacak ve makul sürede yargılanma hakkı daha etkin korunacaktır.

H3.2- İstinaf mahkemeleri güçlendirilecektir.

H3.3- Bilirkişilik sisteminin etkinliği ve verimliliği artırılacaktır.

H3.4- Tebligattan kaynaklanan sorunlar giderilecektir.

H3.5- Teknolojik imkânlardan da yararlanılarak adalet hizmetlerinin vatandaş odaklı sunulması sağlanacaktır.

H3.6- Mahkeme yazı işleri müdürlükleri güçlendirilecektir.

H3.7- Yargıda bilişim sistemleri geliştirilecektir.

H3.8- Adli Tıp Kurumu’nun kapasitesi güçlendirilecek ve adli tıp hizmetleri ülke geneline yaygınlaştırılacaktır.

H3.9- Yeni bir adliye mimarisi geliştirilecek ve mevcut hizmet binaları adalete erişimin kolaylaştırılması için yapılandırılacaktır.

H3.10- Duruşma saatlerinin aynı ya da çok kısa aralıklarla verilmesi uygulamasına son verilecek ve duruşmaların hâkim, savcı ve avukatların işin esasına yoğunlaşmasını sağlayacak şekilde yeniden tasarlanması sağlanacaktır.

H3.11- Adalet dairelerindeki delil saklama standartları yükseltilecek ve adliyelerde arşiv hizmetleri geliştirilecektir.

H3.12- İlgili kurumlarla iş birliği halinde uluslararası adli yardımlaşma, adli iş birliği ve Avrupa Birliği’ne üyelik sürecine ilişkin kapasite geliştirilecektir.

H4.1- Hukuk alanındaki mesleklere giriş sisteminde yeni bir model getirilecektir.

H4.2- Hâkim ve savcı yardımcılığı müessesesi oluşturulacak ve mesleğe giriş usulü değiştirilecektir.

H4.3- Meslek içi eğitimin niteliği geliştirilecektir.

H4.4- Hâkim, Cumhuriyet savcısı ve yargı çalışanı sayısı artırılacak, yargısal faaliyetlere destek veren uzmanlık hizmetleri geliştirilecek ve ihtisas mahkemeleri kurulacaktır.

H5.1- Niteliğin artırılması hedefi çerçevesinde avukatlık mesleğine giriş usulü değiştirilecektir.

H5.2- Savunmanın yargılamalara daha etkin katılımı sağlanacaktır.

H5.3- Hak ve özgürlüklere ilişkin standartları yükseltmek üzere mevzuat gözden geçirilecek ve gerekli değişiklikler yapılacaktır.

H5.4- Yeni bir İnsan Hakları Eylem Planı hazırlanacak ve etkili bir şekilde uygulanacaktır.

H6.1- Yargı hizmetlerinden memnuniyeti etkileyen unsurların tespiti için çalışmalar yapılacaktır.

H6.2- Vatandaşların işlerini kolaylaştıracak uygulamalar geliştirilecektir.

H6.3- Yargıda medya ve halkla ilişkiler kurumsallaştırılacaktır.

H6.4- Adalet sistemi konusunda kamuoyunu bilgilendirme mekanizmaları güçlendirilecektir.

H6.5- Adli ve idari yargıda, faaliyet raporlarının kapsamı genişletilecek ve kamuoyunda bilinirliği artırılacaktır.

H6.6- Tanıklığı zorlaştıran uygulama ve yaklaşımlar ortadan kaldırılacaktır.

H6.7- Adalete etkin erişim için adli yardım sistemi güçlendirilecektir.

Performans programı bir kamu idaresinin stratejik planında yer alan orta vadeli amaç ve hedeflerini yıllık dönemlere dönüştürür. Her yıl için hazırlanan program idarenin ilgili yıla ilişkin öncelikli stratejik amaç ve hedeflerini, performans hedeflerini, bu hedeflere ulaşmak için yürütecekleri faaliyetler ile bunların kaynak ihtiyacını ve performans göstergelerini içerir.

Kamu idareleri hesap verme sorumluluğu çerçevesinde, her yıl faaliyet raporu hazırlar. Faaliyet raporlarında idarenin teşkilat yapısı, kaynakları ile temel ilke ve politikalarına, stratejik plan ve performans programı uyarınca yürütülen faaliyet ve projelerine yer verilir. Performans programında yer alan performans ve bütçe hedef ve gerçekleşme durumu ile meydana gelen sapmaların nedenlerine, diğer performans bilgilerine ve bunlara ilişkin değerlendirmeler raporun esasını oluşturur. Aynı zamanda faaliyet raporunda orta ve uzun vadeli hedeflere ulaşılabilmesi sürecinde teşkilat yapısı, teknolojik kapasite gibi unsurlar açısından içsel bir durum değerlendirmesi yapılır. İdarenin üstün ve zayıf yanlarına ve idarenin faaliyet ve hedefleriyle ilgili gelecek yıllardaki öngörülerine yer verilir.

faaliyet raporlarını aşağıda bulabilirsiniz: