Gelişmiş ülkelerin sanayileşme sürecinde madencilik sektörünün büyük bir öneme sahip olduğu görülmektedir. Ekonomiye doğrudan yaptığı katkılar ve farklı sektörlere sağladığı girdilerle madencilik sektörü, ekonomik kalkınmanın temel taşlarından biri olmuştur.

Sanayi ve enerji hammadde talebinin karşılanmasında; yerli linyit kaynaklarımızın çevreyle uyumlu bir şekilde ve ileri teknolojiden faydalanarak aranması, üretilmesi, en fazla katma değer sağlayacak şekilde değerlendirilmesi, üretilen hammaddelerin yurtiçinde işlenerek nihai ürünlere dönüştürülmesi ve ekonomiye kazandırılması tabii kaynaklara ilişkin temel politikalarımızdandır.

Özellikle son dönemde gerçekleştirdiği hızlı ekonomik büyümeye paralel olarak ülkemizde dünya ortalamasının üzerinde gerçekleşen enerji talep artışı ve buna bağlı olarak artan yatırım ihtiyacı, enerji arz güvenliğinin sağlanması konusunda yeni tedbirler alınmasını zorunlu kılmaktadır.

Ülkemizin enerji arzında dışa bağımlılığını azaltma amacı doğrultusunda, yerli kömür kaynaklarımızın aranması ve üretilmesine yönelik çalışmalar tabii kaynaklara ilişkin ulusal politikalarımızın önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Bu çerçevede, 2009 yılında Yüksek Planlama Kurulu Kararı ile uygulamaya konulan “Elektrik Enerjisi Piyasası Arz Güvenliği Strateji Belgesi” ile Cumhuriyetimizin 100. yılı olan 2023 yılına kadar tüm yerli kömür potansiyelimizin ekonomimize kazandırılması hedeflenmiştir.

Bakanlığım ilgili kuruluşu olan Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) Genel Müdürlüğü, ülkemizin enerji ihtiyacını nitelikli, güvenilir ve düşük maliyetle karşılamak üzere; linyit, asfaltit, bitümlü şist, turba gibi enerji hammaddelerini, bilimsel ve teknolojik yöntemler kullanarak ve çevresel faktörleri de dikkate almak sureti ile etkin, verimli ve sürdürülebilir bir şekilde aramak, üretmek ve kullanımlarını sağlamak temel amacı çerçevesinde faaliyetlerini yürütmektedir.

Türkiye toplam linyit rezervinin yaklaşık yüzde 20’si ve linyit üretim kapasitesinin yaklaşık yüzde 55’i TKİ Genel Müdürlüğüne aittir. Dolayısıyla TKİ Genel Müdürlüğü ülkemiz kömür pazarının en önemli aktörü konumundadır.

Artan enerji ihtiyacının karşılanmasında, yerli linyitlerimizin gerek elektrik enerjisi üretimi amaçlı gerekse ısınma ve sanayide kullanımının artırılması, enerji güvenliğinin yanında ekonomiye katkı sağlaması bakımından da büyük önem taşımaktadır. Ancak; gelişen çevre bilinci ve yaptırımlar paralelinde kömür kalitesine en uygun, maliyet etkin, daha temiz, verimli ve çevreye uyumlu teknolojilerin belirlenip kullanılması yolu ile çevreye zararlı emisyonların azaltılması zorunluluk arz etmektedir.

Dünyada temiz kömür teknolojileri alanında ortaya çıkan olumlu gelişmeler, kömür yakma teknolojilerindeki hızlı gelişim, kömür madenciliğindeki teknolojik gelişmeler, dünyada petrol ve doğalgaz rezervlerinin hızla tükenmesi, buna karşın ülkemizin zengin linyit rezervlerine sahip olması ve yapılacak aramalar ile yeni kömür yataklarının bulunup geliştirilmesi fırsatları düşünüldüğünde; TKİ Genel Müdürlüğünün bu fırsatları en iyi şekilde değerlendirmesi durumunda, gelecek yıllarda ülkemiz enerji güvenliği ve ekonomisine sağlayacağı katkı artarak devam edecektir.

Kömürden yararlanmada, aramadan nihai kullanıma kadar her aşamada ileri teknoloji kullanımı ve bu bakımdan araştırma geliştirme çalışmaları son derece önemlidir. Bilimsel yöntemler kullanılmak sureti ile yapılacak araştırma ve geliştirme çalışmaları ile kömürün zenginleştirilmesinin yanında, kömürün gerek termik santrallarda gerekse ısınma ve sanayide verimli ve çevreye en az zararla kullanımına yönelik araştırmalarda bulunmayı stratejik birer husus olarak görmekteyiz. Bu kapsamda, başta kömürün gazlaştırılması yolu ile elektrik, sıvı yakıt, hidrojen ve kimyasallar üretimi teknolojileri olmak üzere temiz kömür teknolojileri alanında işbirliği ağları oluşturularak geliştirilen projeler hızla hayata geçirilecektir. Ayrıca, Kuruluşumuza ait sahalarda kömür gazlaştırma teknolojilerinin uygulanabilirliği araştırılacak; kömürün briketlenmesi, kurutulması, kömürden hümik ve fülvik asit üretim metotlarının geliştirilmesi, asfaltitlerin değerlendirilmesi, AR-GE laboratuarlarının ve AR-GE programlarının geliştirilmesi çalışmaları desteklenecektir.

TKİ Genel Müdürlüğü, ülkemizde kömür üretimi ve kullanımı alanlarında, kuruluşundan itibaren önemli görevler üstlenmiş olup, bundan sonra da bu alanlardaki çalışmalarını geliştirerek sürdürmeyi hedeflemektedir. Bu çerçevede, stratejik planlama çalışması, söz konusu hedefe ulaşabilmek bakımından Kuruluşumuza önemli bir fırsat sağlamıştır.

TKİ Genel Müdürlüğü, üretim ve satışlarını artırmaya yönelik proje ve faaliyetlerini geliştirme ve gerçekleştirme yönündeki çabalarını plan dönemi süresince artırarak sürdürecektir. Söz konusu çalışmaların önemli bir boyutunu da özel sektörle yapılacak akılcı işbirlikleri oluşturmaktadır. Bu çerçevede, genel ekonomik yarar, sektörün genel etkinlik ve verimliliğinin artırılması yönündeki hedeflerin gerçekleştirilmesi, bu kapsamda Kuruluş tarafından işletilmeyen sahaların devir yoluyla ekonomiye kazandırılması, özel sektörden hizmet alımı şeklindeki işbirliklerinin kurumsal yapıyı güçlendirici yönde sürdürülmesi stratejik önemdedir.

Dolayısıyla, toplumsal yarar ve ekonomik verimlilik esaslarına bağlı olarak yerli linyitlerimizin üretimlerinin artırılması ve ülkemiz linyit rezervlerinden ulusal ekonomiye azami katma değer sağlayacak şekilde yararlanılması, Kuruluşumuzun öncelikli hedefleri arasındadır. Bu doğrultuda; verimlilik, düşük maliyetli üretim, ürün kalitesi, üretimin sürekliliği, bilimsel yöntemler kullanılmak sureti ile yapılacak araştırma ve geliştirme çalışmaları ve çevreye duyarlı üretim hususları Bakanlığımız ve Kuruluşumuz bakımından son derece önemli görülmektedir.

TKİ Genel Müdürlüğü 2010-2014 yıllarını kapsayan Stratejik Planında; “yerli kömür üretimi ve pazar payını artırmak, bu pazarda kalıcı ve etkin olmak”, “rekabet gücünü ve karlılığını yükseltmek için maliyetleri düşürmek, verimliliği arttırmak”, “araştırma geliştirme faaliyetlerine ağırlık vererek yeni teknolojiler geliştirmek ve kömürün farklı alanlarda kullanımı için ürün çeşitliliğini arttırmak” ve “kurumsal yapıyı geliştirmek, güçlendirmek ve sürekliliğini sağlamak” stratejik amaçları çerçevesinde önümüzdeki beş yıla ilişkin hedeflerini belirlemiş ve izleyeceği stratejileri açıklığa kavuşturmuştur. Bu amaç ve hedeflerin, ulusal politikaların gerçekleştirilmesinde önemli bir rol oynayacağı ve ülkemiz kömür sektöründe, kuruluşundan bugüne kadar önemli görevler üstlenmiş olan TKİ Genel Müdürlüğünün bundan sonraki çalışmalarını stratejik planlama çerçevesinde yürütecek olması sebebiyle, önümüzdeki beş yılda çok daha başarılı çalışmalara imza atacağı inancındayım.

Uygulamaya konulan TKİ Genel Müdürlüğü 2010- 2014 Dönemi Stratejik Planının ülkemiz ekonomisine en yüksek katkıyı sağlaması ve gelecek beş yıla ışık tutmasını temenni eder, planın hazırlanması aşamasında emeği geçen bütün yönetici ve çalışanlara teşekkür ederim.

Taner YILDIZ

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı

A1- Yerli kömür üretimi ve pazar payını artırmak , bu pazarda kalıcı ve etkin olmak

A2- Rekabet gücünü ve karlılığını yükseltmek için maliyetleri düşürmek, verimliliği artırmak.

A3- Araştırma-Geliştirme faaliyetlerine ağırlık vererek yeni teknolojiler geliştirmek ve kömürün farklı alanlarda kullanımı için ürün çeşitliliğini artırmak.

A4- Kurumsal yapının geliştirilmesi, güçlendirilmesi ve sürekliliğinin sağlanması.

H1.1- Plan dönemi sonuna kadar kurumun sahip olduğu rezervler artırılacak, mevcut kömür rezervleri yeni kömür üretim projelerinde kullanılmak üzere geliştirilecek, rezervlere ilişkin risk ve belirsizlik en aza indirilecektir.

H1.2- Plan dönemi sonuna kadar tüvenan kömür üretimi 52.452.000 ton’a ve satılabilir kömür üretimi ise 42.496.000 ton’a çıkarılacaktır.

H1.3- Satışların arttırılmasına yönelik faaliyetler geliştirilecektir.

H2.1- Plan döneminde her işletme ve müessesede üretim maliyetleri düşürülecek verimlilik artırılacaktır.

H2.2- Kurum bünyesinde maliyet ve verimlilik analiz ve izleme sistemlerinin kurulması sağlanacaktır.

H3.1- Plan döneminde Araştırma-Geliştirme harcamalarının toplam yatırım harcamalarına oranı yüzde 5 düzeyine yükseltilecektir.

H4.1- Kurum iş süreçlerini iyileştirilecek ve güçlendirilecektir.

H4.2- Kurumun muhasebe sisteminin iyileştirilmesine ve performans esaslı bütçeleme sisteminin kurulmasına yönelik çalışmalar tamamlanacaktır.

H4.3- Stratejik Planın izlenmesi, değerlendirilmesi ve değerlendirme sonuçlarına göre gereken tedbirlerin alınması sağlanacaktır.

H4.4- Kurum çalışanlarının sürekli gelişimine, özlük haklarının ve sosyal imkanlarının artırılmasına yönelik çalışmalar yapılacaktır.

H4.5- Kurumda mevcut hizmet binalarındaki çalışma ortamlarının gereken yenileme ve iyileştirme çalışmaları ile mevcut taşıtların yenileme ve bakım çalışmaları tamamlanacaktır.

Performans programı bir kamu idaresinin stratejik planında yer alan orta vadeli amaç ve hedeflerini yıllık dönemlere dönüştürür. Her yıl için hazırlanan program idarenin ilgili yıla ilişkin öncelikli stratejik amaç ve hedeflerini, performans hedeflerini, bu hedeflere ulaşmak için yürütecekleri faaliyetler ile bunların kaynak ihtiyacını ve performans göstergelerini içerir.

Kamu idareleri hesap verme sorumluluğu çerçevesinde, her yıl faaliyet raporu hazırlar. Faaliyet raporlarında idarenin teşkilat yapısı, kaynakları ile temel ilke ve politikalarına, stratejik plan ve performans programı uyarınca yürütülen faaliyet ve projelerine yer verilir. Performans programında yer alan performans ve bütçe hedef ve gerçekleşme durumu ile meydana gelen sapmaların nedenlerine, diğer performans bilgilerine ve bunlara ilişkin değerlendirmeler raporun esasını oluşturur. Aynı zamanda faaliyet raporunda orta ve uzun vadeli hedeflere ulaşılabilmesi sürecinde teşkilat yapısı, teknolojik kapasite gibi unsurlar açısından içsel bir durum değerlendirmesi yapılır. İdarenin üstün ve zayıf yanlarına ve idarenin faaliyet ve hedefleriyle ilgili gelecek yıllardaki öngörülerine yer verilir.

faaliyet raporlarını aşağıda bulabilirsiniz: